โดย นายมติ วงศ์ทิพจักร ศิริพันธุ์

ท่ามกลางบริบททางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมอันรุ่มรวยของจังหวัดลำปาง ศาลเจ้าพ่อกว้านดำรงอยู่มิได้เป็นเพียงอาคารสิ่งศักดิ์สิทธิ์ หากแต่เป็นดั่งสัญลักษณ์อันทรงคุณค่าที่สะท้อนถึงความเชื่อ ความศรัทธา และวิถีชีวิตของผู้คนในชุมชน ศาลเจ้าพ่อกว้านมิใช่เพียงอนุสรณ์สถานภายในรั้วโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย หากแต่เป็นส่วนหนึ่งอันไม่อาจแยกออกจากประวัติศาสตร์ของเมือง สำหรับผู้คนในท้องถิ่น ศาลเจ้าพ่อกว้านเปรียบเสมือนศูนย์รวมจิตใจ เป็นที่ยึดเหนี่ยวและสร้างขวัญกำลังใจมาเนิ่นนาน เคียงคู่ไปกับความภาคภูมิใจในอัตลักษณ์ของชุมชน และสำหรับชาวโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย ศาลเจ้าพ่อกว้านยิ่งทวีความหมาย เป็นเสมือนสัญลักษณ์แห่งสถาบันที่ผูกพันกับรากเหง้าทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของเมืองอย่างลึกซึ้ง การศึกษาและทำความเข้าใจประวัติความเป็นมาของศาลเจ้าแห่งนี้จึงมิได้เป็นเพียงการสำรวจเรื่องราวภายในโรงเรียน หากแต่เป็นการเปิดประตูสู่โลกแห่งความเชื่อ ประเพณี และความผูกพันอันแน่นแฟ้นระหว่างชุมชน สถาบันการศึกษา และมิติทางจิตวิญญาณที่สืบทอดกันมาแต่บรรพบุรุษ

ปฐมบทแห่งศาลสถิตยุติธรรม: จุดกำเนิดในนคร
ย้อนอดีตกลับไปในยุคสมัยที่การปกครองและกระบวนการยุติธรรมยังคงผูกพันกับขนบธรรมเนียมประเพณี ศาลเจ้าพ่อกว้านได้ถือกำเนิดขึ้น ณ บริเวณด้านหลังบ้านพักของผู้พิพากษาหัวหน้าศาล บนถนนบุญวาทย์อันเป็นศูนย์กลางความเจริญของเมืองในอดีต ศาลแห่งนี้มิได้เป็นเพียงศาสนสถาน หากแต่มีบทบาทสำคัญในฐานะ “ศาลตัดสินความ” ของทางราชการ ด้วยลักษณะทางสถาปัตยกรรมอันโดดเด่น ศาลเจ้าพ่อกว้านถูกสร้างขึ้นอย่างวิจิตรบรรจงตามแบบศิลปะทรงไทย มีขนาดใหญ่โตโอฬาร กว้างประมาณ 10 เมตร และยาวถึง 20 เมตร โครงสร้างหลักทำจากไม้สักทองอันทรงคุณค่า ซึ่งแสดงถึงความสำคัญและฐานะของศาลในยุคนั้น ความน่าทึ่งของการก่อสร้างศาลเจ้าพ่อกว้านอยู่ที่เทคนิคอันแยบยลของช่างโบราณ ผู้รังสรรค์ศาลไม้สักทั้งหลังโดยปราศจากการใช้ตะปู หากแต่ใช้วิธีการเข้าลิ่มสลักไม้ อันเป็นภูมิปัญญาดั้งเดิมที่สะท้อนถึงความละเอียด ประณีต และความแข็งแรงทนทานของสถาปัตยกรรมโบราณ หน้าจั่วของศาลประดับประดาไปด้วยลวดลายสลักเสลาอันอ่อนช้อยงดงาม เพิ่มพูนความสง่าและคุณค่าทางศิลปะให้กับศาลเจ้าพ่อกว้านอย่างหาที่เปรียบมิได้

ภายในศาลอันศักดิ์สิทธิ์ ประกอบไปด้วยองค์ประกอบสำคัญที่บ่งบอกถึงหน้าที่ในการพิจารณาคดีความ อาทิ แท่นบัลลังก์สำหรับจ่าบ้านหรือผู้พิพากษา ผู้ทำหน้าที่ตัดสินข้อพิพาท และแท่นที่ประทับสำหรับเจ้านายผู้มีอำนาจปกครอง ก่อนเริ่มกระบวนการให้การต่อศาล คู่กรณีจะต้องกระทำพิธีสาบานตนต่อหน้า “หอเล็กๆ” อันเป็นที่สถิตของเจ้าพ่อกว้าน หอเล็กๆ แห่งนี้จึงเป็นเสมือน “ศาลศักดิ์สิทธิ์” ที่คู่ความต้องให้คำสัตย์ปฏิญาณว่าจะให้การตามความเป็นจริง ด้วยเหตุนี้เอง ศาลสถิตยุติธรรมจึงพลอยได้รับการขนานนามว่า “ศาลเจ้ากว้าน” สืบเนื่องมาจากความเชื่อและความศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าพ่อที่สิงสถิตอยู่ในบริเวณนั้น นามอันเป็นมงคลนี้จึงมิได้จำกัดอยู่เพียงศาลในโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย หากแต่เป็นชื่อที่ผู้คนแต่ดั้งเดิมใช้เรียกขานศาลสถิตยุติธรรมแห่งนี้

เจ้าพ่อกว้าน: เสื้อเมืองคู่บ้านคู่เมืองและความศรัทธาในท้องถิ่น

แม้ว่าจวบจนปัจจุบัน จะยังมิอาจทราบแน่ชัดถึงอัตลักษณ์และที่มาของ “เจ้าพ่อกว้าน” เสื้อเมืองผู้ปกปักษ์รักษาศาลสถิตยุติธรรมแห่งนี้ แต่เป็นที่ประจักษ์ชัดว่า เจ้าพ่อกว้านทรงเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมือง ที่ได้รับการเคารพศรัทธาอย่างกว้างขวางในระดับเดียวกับเจ้าพ่อหลักเมือง ความสำคัญของเจ้าพ่อกว้านมิได้จำกัดอยู่เพียงแวดวงข้าราชการหรือชนชั้นปกครอง หากแต่หยั่งรากลึกในจิตใจของผู้คนทุกหมู่เหล่า หลักฐานสำคัญที่บ่งชี้ถึงความสำคัญของเจ้าพ่อกว้านคือธรรมเนียมปฏิบัติในการเซ่นสังเวย ทุกครั้งที่มีการบวงสรวงเจ้าพ่อหลักเมือง เครื่องเซ่นสังเวยครึ่งหนึ่งจะต้องถูกแบ่งสรรปันส่วนเพื่อนำไปถวายแด่เจ้าพ่อกว้านเสมอมา นอกจากนี้ ในยามบ้านเมืองเผชิญกับภัยสงคราม หรือเมื่อเจ้าหน้าที่ตำรวจต้องการติดตามจับกุมผู้ร้ายสำคัญ การบวงสรวงขอพรจากเจ้าพ่อกว้านถือเป็นพิธีกรรมสำคัญที่ขาดมิได้ แสดงให้เห็นถึงความเชื่อมั่นของผู้คนในการพึ่งพาอำนาจศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าพ่อกว้านในการปกป้องคุ้มครองบ้านเมืองและผู้คน

เครื่องเซ่นสังเวยที่ใช้ในการบวงสรวงเจ้าพ่อกว้านประกอบไปด้วยสิ่งของอันเป็นมงคลและสื่อถึงความบริสุทธิ์ อาทิ หมูดำปลอด (หมูที่ไม่มีสีอื่นเจือปน) จำนวนหนึ่งตัว ไก่คู่ ตีนหมูสี่ตัว วัวกีบผึ้ง และหางไหมหนึ่งตัว ในอดีต การบวงสรวงเป็นหน้าที่ของ “ลุงแสน ภวังค์” ชายชราผู้ทำหน้าที่เป็นสื่อกลางระหว่างมนุษย์และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ความศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าพ่อกว้านเป็นที่เลื่องลือและได้รับการยอมรับในวงกว้าง ตั้งแต่เจ้าผู้ครองนครลงมาจนถึงราษฎรสามัญชน เป็นประจำทุกปี ในเดือน 9 เหนือ แรม 5 ค่ำ จะมีการจัดพิธีบวงสรวงเซ่นไหว้ประจำปีอย่างยิ่งใหญ่ โดยในยุคแรกเริ่มนั้น พิธีกรรมจะเน้นไปที่การบวงสรวงและสักการะ มิได้มีการเชิญเข้าทรงหรือฟ้อนผีดังเช่นที่ปรากฏในปัจจุบัน พิธีกรรมเหล่านี้เป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตและประเพณีวัฒนธรรมของผู้คนในนครลำปางที่สืบทอดกันมาแต่บรรพบุรุษ

การย้ายถิ่นฐานสู่ร่มเงาบุญวาทย์วิทยาลัย: การอนุรักษ์มรดกของเมือง
เมื่อกาลเวลาผันผ่าน ความเจริญก้าวหน้าทางสังคมและเทคโนโลยีได้นำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงในระบบศาลสถิตยุติธรรม การก่อสร้าง “ศาลยุติธรรม” แห่งใหม่ (ศาลจังหวัดปัจจุบัน) ได้เกิดขึ้น เพื่อรองรับปริมาณคดีความที่เพิ่มมากขึ้น และปรับปรุงสถานที่ให้มีความทันสมัย เมื่อศาลยุติธรรมแห่งใหม่สร้างแล้วเสร็จ กระบวนการพิจารณาคดีความต่างๆ จึงย้ายไปดำเนินการ ณ สถานที่แห่งใหม่ ส่งผลให้ศาลเจ้าพ่อกว้านเดิมถูกทิ้งร้างไร้การดูแล ด้วยเจตนารมณ์อันแน่วแน่ที่จะอนุรักษ์รักษามรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าของท้องถิ่น ทางราชการจึงมีดำริที่จะรื้อย้ายศาลเจ้าพ่อกว้านจากที่ตั้งเดิมมายัง “โรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย” ในราวปี พ.ศ. 2479 การตัดสินใจครั้งนี้มิได้เป็นเพียงการรักษาสถาปัตยกรรมโบราณ หากแต่เป็นการนำศาลเจ้าพ่อกว้านมาประดิษฐาน ณ สถานที่อันเป็นศูนย์รวมจิตใจของเยาวชนรุ่นใหม่ ซึ่งจะเป็นผู้สืบทอดประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของเมืองต่อไป การย้ายศาลเจ้าพ่อกว้านมายังโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัยจึงเป็นการธำรงรักษามรดกอันล้ำค่าของเมืองไว้ให้คงอยู่สืบไป มิใช่เพียงแค่การสร้างสัญลักษณ์ภายในโรงเรียนเท่านั้น

การรื้อย้ายและสร้างศาลเจ้าพ่อกว้านขึ้นใหม่ในบริเวณโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัยได้ดำเนินการอย่างพิถีพิถัน โดยคงรูปแบบและโครงสร้างเดิมไว้ทุกประการ มิมีการตัดทอนหรือเพิ่มเติมองค์ประกอบใดๆ ศาลเจ้าพ่อกว้านที่สร้างขึ้นใหม่ตั้งตระหง่านอยู่ ณ บริเวณด้านหลังเสาธงของโรงเรียน (ตำแหน่งที่ตั้งของเสาธงทอดตลอดจนถึงบางส่วนของบริเวณส่วนป่าโรงเรียนในปัจจุบัน) ในช่วงแรกที่ย้ายมายังโรงเรียน ศาลเจ้าพ่อกว้านยังมิได้ถูกนำมาใช้เป็นห้องเรียน กระทั่งในปีต่อมา เมื่อโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัยได้รับเกียรติให้เป็นสถานที่จัดการชุมนุมลูกเสือระดับอำเภอในจังหวัด ศาลเจ้าพ่อกว้านจึงถูกปรับเปลี่ยนบทบาทเป็น “สโมสรลูกเสือ” ต่อมา ศาลแห่งนี้ยังถูกใช้เป็นสถานที่สำหรับการอบรมครู ว. (ครูจังหวัด) และในที่สุด เมื่อจำนวนนักเรียนเพิ่มมากขึ้น สถานที่เรียนเริ่มคับแคบ ศาลเจ้าพ่อกว้านจึงถูกปรับเปลี่ยนเป็น “ห้องเรียน” สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ด้วยเหตุนี้ นักเรียนเก่าบุญวาทย์วิทยาลัยที่ได้ศึกษาเล่าเรียนในศาลเจ้าพ่อกว้านตั้งแต่ปี พ.ศ. 2480 เป็นต้นมา จึงได้รับการขนานนามอย่างภาคภูมิใจว่าเป็น “ลูกเจ้ากว้าน” ซึ่งเป็นการเชื่อมโยงนักเรียนเข้ากับประวัติศาสตร์และจิตวิญญาณของเมืองผ่านศาลเจ้าพ่อกว้าน

ความศักดิ์สิทธิ์ในโรงเรียน: การสืบสานความเชื่อ
ตำนานความศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าพ่อกว้านยังคงดำรงอยู่และส่งผลต่อวิถีชีวิตของนักเรียนและครูในโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย จากคำบอกเล่าของครูปานแก้ว พันธ์ปวน อดีตครูเก่าผู้เป็นที่เคารพรักของศิษย์เก่าบุญวาทย์ฯ เล่าว่า นักเรียนใหม่ทุกคนที่ย้ายเข้ามาเรียนในศาลเจ้าพ่อกว้านจะต้องกระทำพิธีบอกกล่าวและเคารพสักการะเจ้าพ่อเสียก่อน หากละเลยหรือไม่ปฏิบัติตาม อาจประสบเคราะห์กรรมต่างๆ นานา อาทิ อาการเจ็บป่วยไม่สบาย นักเรียนที่ซุกซนปีนป่ายฝาห้องหรือขึ้นไปนั่งบนแท่นบัลลังก์ มักมีอาการปวดท้องโดยไม่ทราบสาเหตุ แต่เมื่อสำนึกผิดและขอขมาลาโทษต่อเจ้าพ่อ อาการเหล่านั้นก็จะทุเลาลงและหายไปในที่สุด ความเชื่อเหล่านี้มิได้เป็นเพียงเรื่องเล่าภายในโรงเรียน หากแต่สะท้อนถึงความเชื่อดั้งเดิมของผู้คนในท้องถิ่นที่มีต่อเจ้าพ่อกว้านที่สืบทอดมาอย่างยาวนาน

ครูปานแก้วยังเล่าถึงประสบการณ์ส่วนตัวที่แสดงถึงความศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าพ่อกว้าน ครั้งหนึ่งขณะที่คุณครูนั่งอยู่ที่โต๊ะครูหน้าชั้นเรียนในศาลเจ้าพ่อกว้านและเกิดอาการง่วงงุน ในห้วงภวังค์กึ่งหลับกึ่งตื่นนั้นเอง คุณครูรู้สึกราวกับมีใครมายืนอยู่ข้างๆ และสะกิดให้ตื่น เมื่อลืมตาขึ้น คุณครูก็ตาสว่างในทันที และเป็นที่น่าประหลาดใจว่า ขาโต๊ะด้านนั้นของคุณครูมักจะมีดอกไม้ธูปเทียนมาวางประดับอยู่เสมอ สร้างความเชื่อมั่นให้กับคุณครูว่า เจ้าพ่อกว้านได้เสด็จมาประทับ ณ ที่แห่งนั้น เหตุการณ์เหล่านี้ยิ่งตอกย้ำถึงความศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าพ่อกว้านที่มิได้จางหายไปตามกาลเวลา แม้ศาลจะย้ายมาอยู่ในบริบทของสถานศึกษา

อีกหนึ่งเหตุการณ์ที่แสดงถึงอิทธิฤทธิ์และความศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าพ่อกว้านคือเหตุการณ์ในงานฤดูหนาวที่จัดโดยสมาคมนักเรียนเก่าบุญวาทย์วิทยาลัยในอดีต ก่อนวันงานเพียงหนึ่งวัน ท้องฟ้ามืดครึ้มราวกับพายุฝนกำลังจะโหมกระหน่ำ คณะกรรมการจัดงานต่างวิตกกังวลและเตรียมขนขี้เลื่อยมาเพื่อรับมือกับสถานการณ์ฉุกเฉิน ครูปานแก้วได้สอบถามกรรมการว่าได้ทำการบนบานศาลกล่าวต่อเจ้าพ่อกว้านแล้วหรือไม่ เมื่อได้รับคำตอบว่ายังไม่มีใครดำเนินการ คุณครูปานแก้วจึงตัดสินใจบนบานศาลกล่าวด้วยตนเอง ผลปรากฏว่าหลังจากนั้นไม่นาน ท้องฟ้าก็กลับมาโปร่งใสทันที และตลอดระยะเวลา 7 วัน 7 คืนของการจัดงานฤดูหนาว ฝนก็มิได้ตกลงมาอีกเลย เหตุการณ์นี้เป็นที่กล่าวขานและตอกย้ำความเชื่อในหมู่ชาวบุญวาทย์วิทยาลัยและผู้คนในท้องถิ่นถึงอานุภาพแห่งเจ้าพ่อกว้าน

อย่างไรก็ตาม การดำรงอยู่ของศาลเจ้าพ่อกว้านในบริเวณโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัยก็มิได้เป็นไปอย่างถาวร ในปี พ.ศ. 2497 โรงเรียนได้รับงบประมาณสนับสนุนจากกระทรวงศึกษาธิการเพื่อก่อสร้างอาคารเรียนหลังใหม่ ตามแผนผังการก่อสร้างอาคารเรียนที่ออกแบบโดย หม่อมหลวงปิ่น มาลากุล อาคารหลังใหม่จะต้องถูกสร้างขึ้นในบริเวณที่ตั้งของศาลเจ้าพ่อกว้านเดิม ด้วยเหตุนี้ ศาลเจ้าพ่อกว้านจึงจำเป็นต้องถูกรื้อถอนไปอย่างน่าเสียดาย ชิ้นส่วนไม้สักอันทรงคุณค่าที่เป็นองค์ประกอบของศาลเจ้าพ่อกว้านได้ถูกนำไปกองเก็บไว้บริเวณหน้าตึกวิทยาศาสตร์ (อาคารกีรติคุณในปัจจุบัน) และโรงพลศึกษา บ้างก็นำไปใช้ประโยชน์อื่นๆ ความตั้งใจเดิมที่จะอนุรักษ์รักษามรดกทางวัฒนธรรมจึงมิอาจบรรลุผลได้อย่างสมบูรณ์

ถึงกระนั้น ยังคงมีผู้ที่ตระหนักถึงคุณค่าและความสำคัญของการอนุรักษ์ศิลปะวัตถุและโบราณสถาน ชิ้นส่วนบางส่วนของศาลเจ้าพ่อกว้านจึงได้รับการร้องขอและนำไปเก็บรักษาไว้ ณ พิพิธภัณฑ์วัดเมืองสาสน์ และพิพิธภัณฑ์วัดพระแก้วดอนเต้า นับเป็นความโชคดีที่มรดกทางวัฒนธรรมส่วนหนึ่งได้รับการอนุรักษ์ไว้ให้ชนรุ่นหลังได้ศึกษาและชื่นชม ความพยายามในการอนุรักษ์นี้แสดงให้เห็นถึงคุณค่าที่ผู้คนมอบให้กับศาลเจ้าพ่อกว้านในฐานะส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์เมือง

ปัจจุบันและบทบาทอันยั่งยืน: ขวัญกำลังใจของชาวบุญวาทย์และชุมชน
ปัจจุบัน ศาลเจ้าพ่อกว้านปรากฏอยู่สองแห่ง แห่งแรกคือที่ตั้งเดิมในบริเวณตลาดรอบเวียง (กาดเจ้ากว้าน ตามชื่อเรียกของผู้คนในท้องถิ่น) ตรงข้ามโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย ณ สถานที่แห่งนี้ ยังคงมีการประกอบพิธีกรรมทรงเจ้าและฟ้อนผีตามความเชื่อดั้งเดิม ซึ่งเป็นศูนย์รวมศรัทธาของผู้คนทั่วไป ส่วนอีกแห่งหนึ่งคือศาลเจ้าพ่อกว้านขนาดเล็กที่สร้างขึ้นใหม่ทดแทนศาลใหญ่เดิม ศาลเล็กๆ แห่งนี้ตั้งอยู่บริเวณด้านหลังตึกวิทยาศาสตร์เก่าของโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย (ปัจจุบันคืออาคารกีรติคุณ) ต่อมา ศาลเจ้าพ่อกว้านได้ถูกย้ายและสร้างขึ้นใหม่อย่างสง่างาม ณ บริเวณประตูทางเข้าโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัยในปัจจุบัน ทั้งสองสถานที่นี้ต่างเป็นที่เคารพสักการะและแสดงให้เห็นถึงความผูกพันของศาลเจ้าพ่อกว้านกับทั้งโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัยและชุมชน

ศาลเจ้าพ่อกว้านเป็นศูนย์รวมศรัทธาของชาวลำปาง โดยเฉพาะอย่างยิ่งนักเรียน นักกีฬา และคณาจารย์โรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย ที่มักเดินทางไปสักการะขอพรให้ประสบความสำเร็จในการแข่งขันและการศึกษา แม้แต่ครูบาอาจารย์ที่แบกรับความคาดหวังในความสำเร็จของลูกศิษย์ ก็ยังพึ่งพาศาลเจ้าพ่อกว้านเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ (ศรีสมมารถ ไชยเนตร, 2530) ทุกครั้งที่นักกีฬาทีมแดง-ขาวหรือนักเรียนบุญวาทย์วิทยาลัยต้องออกไปแข่งขันในนามโรงเรียน พวกเขาจะเดินทางไปขอพรจากศาลเจ้าพ่อกว้าน เพื่อเสริมสร้างความมั่นใจและเป็นสิริมงคลแก่ตนเองและทีม การกระทำเช่นนี้เสมือนการขอขวัญและกำลังใจจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งแม้อำนาจแห่งความศักดิ์สิทธิ์จะไม่อาจพิสูจน์ได้ด้วยกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ แต่ตราบใดที่การแข่งขันกีฬายังคงดำเนินต่อไป “เจ้าพ่อกว้าน” ก็ยังคงเป็น “ขวัญ” และที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของชาวบุญวาทย์วิทยาลัยตลอดไป

ความศรัทธานี้ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ในโรงเรียนเท่านั้น แต่ยังแพร่หลายไปสู่ผู้คนในชุมชนโดยทั่วไป ทำให้ศาลเจ้าพ่อกว้านกลายเป็นมรดกทางจิตวิญญาณร่วมกันของคนเมืองลำปาง ทั้งชาวบุญวาทย์วิทยาลัยและคนในชุมชนต่างให้ความเคารพและพึ่งพาศาลเจ้าพ่อกว้านในฐานะที่เป็นศูนย์รวมแห่งพลังใจและความหวัง สะท้อนถึงบทบาทสำคัญของศาลเจ้าพ่อกว้านที่ไม่เพียงแต่สนับสนุนความสำเร็จของกลุ่มคนบางกลุ่ม แต่ยังเชื่อมโยงผู้คนในเมืองลำปางเข้าด้วยกันผ่านความเชื่อและความศรัทธาที่สืบทอดมายาวนาน

ศาลเจ้าพ่อกว้านมิได้เป็นเพียงศาลเจ้าธรรมดาทั่วไป หากแต่เป็นมรดกทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าของท้องถิ่นและโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย จากศาลสถิตยุติธรรมอันเก่าแก่ สู่ศาสนสถานคู่โรงเรียน ศาลเจ้าพ่อกว้านได้ผ่านกาลเวลาและการเปลี่ยนแปลงมาอย่างยาวนาน ไม่ว่าจะเป็นความงดงามทางสถาปัตยกรรม ความเชื่ออันศักดิ์สิทธิ์ หรือบทบาทในการเสริมสร้างขวัญกำลังใจ ศาลเจ้าพ่อกว้านได้ฝากฝังร่องรอยแห่งความศรัทธาและความผูกพันไว้ในหัวใจของชาวบุญวาทย์วิทยาลัยและผู้คนในท้องถิ่นอย่างมิอาจลืมเลือน ศาลเจ้าพ่อกว้านจึงมิใช่เพียงประวัติศาสตร์ของโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย หากแต่เป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์เมือง ที่หล่อหลอมรวมอยู่ในวิถีชีวิต จิตวิญญาณ และวัฒนธรรมของนครลำปางแห่งนี้ แม้ว่ากาลเวลาจะผันผ่าน วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีจะก้าวหน้าไปเพียงใด “เจ้าพ่อกว้าน” ก็ยังคงเป็นสัญลักษณ์แห่งความศักดิ์สิทธิ์และเป็นที่ยึดเหนี่ยวทางจิตใจของลูกบุญวาทย์และผู้คนในนครลำปางสืบไปชั่วกาลนาน

เอกสารอ้างอิง

90 ปีบุญวาทย์รำลึก. (2531). ลำปาง: ม.ป.พ.

เหลนน้อย . (2508). บุญวาทย์ ที่ระลึกในวันครบรอบ 60 ปี. ลำปาง: ม.ป.พ.

ศรีสมมารถ ไชยเนตร. (2530). สมุดหมายเหตุรายวัน. ลำปาง: ม.ป.พ.